I. GİRİŞ
İşbu blog yazısının konusunu 7101 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“7101 sayılı Kanun”) ile yapılan değişiklikler çerçevesinde 2004 sayılı İcra İflas Kanunu (“İİK”) kapsamında konkordato kurumda geçici mühlet kararının hüküm ve sonuçları oluşturmaktadır.
II. KONKORDATO HUKUKUNDA GEÇİCİ MÜHLET KARARININ HÜKÜM VE SONUÇLARI
İİK’nın 285. maddesi uyarınca borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, asliye ticaret mahkemesine başvurarak konkordato talebinde bulunabilmektedir. Aynı zamanda, iflas talebinde bulunma durumunda olan herhangi bir alacaklı da borçlu hakkında asliye ticaret mahkemesinden konkordato kararı verilmesi talebinde bulunabilmektedir.
Konkordato talebinin ardından mahkeme, İİK’nın 286. maddesi kapsamında istenen belgelerin tamamının bulunması halinde İİK’nın 297. maddesinde düzenlendiği üzere derhal geçici mühlet kararı vermekte ve borçlunun malvarlığının korunması için gerekli gördüğü tüm tedbirleri almaktadır. Bu kapsamda geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla mahkemece geçici konkordato komiseri görevlendirilmektedir. Geçici mühlet süresi üç ay olup komiserin veya borçlunun talebi üzerine en fazla iki ay daha uzatılabilmektedir. Borçlu tarafından uzatma talebinde bulunulması halinde komiserin de görüşü alınmaktadır. Kesin mühletin sonuçlarını doğuran geçici mühlet İİK’nın 288. maddesinde öngörülen usule uygun bir biçimde ilan edilmektedir.
Açıklananlar kapsamında geçici mühlet kararının hüküm ve sonuçları aşağıdaki gibidir:
– Geçici mühlet kararı, İİK’nın 288/1. maddesinde; “Geçici mühlet, kesin mühletin sonuçlarını doğurur.” şeklinde ifade edildiği üzere, verildiği tarihten itibaren kesin mühletin sonuçlarını doğurmaktadır[1].
– Geçici mühlet kararı veren asliye ticaret mahkemesinin İİK’nın 287/1. maddesi uyarınca alacaklıların menfaatinin korunması amacıyla borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirleri alması gerekmektedir[2].
– İİK’nın 288/1. maddesinin atfıyla 294. madde uyarınca, alacaklıların borçlu aleyhine başlatmış olduğu icra takipleri durur ve borçlu aleyhine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna (“6183 sayılı Kanun”) göre yapılan takipler de dâhil olmak üzere yeni hiçbir takip yapılamaz[3]. Geçici mühlet süresince alacaklılar tarafından takip talebi düzenlenerek icra dairesi verilebilir ancak icra dairesi tarafından borçluya ödeme emri gönderilemez[4].
Bu düzenleme mühlet kararı verilmeden önce doğan alacaklar ile mühlet kararı verildikten sonra komiserin iznine tabi olup da izni olmadan doğan alacaklar bakımından geçerlidir.
Bu noktada uygulamada sıklıkla gündeme gelen kira alacaklarının durumuna değinilmesi gerekmektedir. Bu durumda geçici mühletten önce doğan ve sonra doğan kira alacakları olarak ikili bir ayrıma gidilerek değerlendirme yapılmalıdır. Buna göre geçici mühletten önce doğan kira alacakları konkordatoya tabi olup önceden başlatılmış takipler durmakta veya bunlara ilişkin takip başlatılamamaktadır. Ayrıca buna ilişkin olarak taşınmazın tahliyesi de mümkün olmayacaktır[5].
Buna karşılık geçici mühletten sonra doğan kira alacakları işletmesel gider sayıldığından ve konkordato talebinde sunulması gerekli bütçe belgelerinde kira alacaklarının ödenmesine ilişkin bir kaleme de yer verileceğinden bu kira alacakları konkordatoya tabi olmayacaktır. Dolayısıyla geçici mühletten sonra doğan kira alacaklarına ilişkin olarak takip başlatılması mümkün olacaktır. Ayrıca geçici mühletten sonra doğan kira alacaklarının ödenmemesi durumunda Anayasa ile koruma altına alınan mülkiyet hakkı zedeleneceğinden borçlu hakkında tahliye davası açmak mümkün olacaktır. Nitekim konkordato kurumu alacaklıların alacaklarına kavuşması adına borçlunun mallarını koruyan bir kurumdur. Ne var ki bu korumanın kapsamına üçüncü kişiye ait kiralanan taşınmaz girmemektedir. Dolayısıyla üçüncü kişinin bu duruma katlanması kendisinden beklenemeyecektir[6]. Ancak ifadelerinde yer verdiği üzere, söz konusu taşınmazsın borçlunun işletmesinin devamlılığı için büyük önem arz etmesi durumunda taşınmazsın tahliyesi söz konusu olmayacaktır[7].
– İİK’nın 288/1. maddesinin atfıyla 295. madde uyarınca, rehinli alacaklılar, geçici mühlet süresince rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatabilecek ve daha önce başlatmış oldukları takipler devam edecektir[8]. Ancak bu takiplerde rehinli malın muhafaza altına alınması ve satılması mümkün değildir[9].
– Geçici mühlet kararı, konkordato başvurusu kabul edilerek geçici mühlet verilen borçlunun kefili olan üçüncü kişi ve borçlu lehine malvarlığı üzerinde rehin veya ipotek tesis eden üçüncü kişiye ilişkin herhangi bir sonuç doğurmaz[10].
– İİK’nın 288/1. maddesinin atfıyla İİK’nın 294/2. maddesi uyarınca, geçici mühlet süresi boyunca işçilik ve nafaka alacakları kapsamında başlatılan icra takipleri devam edecek ve yeni takip başlatılabilecektir[11].
– Geçici mühlet süresinde geçici komiserin izniyle üstlenilen borçlar konkordato hükümlerine tabi değildir. Dolayısıyla bu alacaklıların geçici mühlet süresinde borçlu aleyhine takip başlatması mümkündür.
– İİK’nın 287/3. maddesi; “Mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir. Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir. 290 ıncı madde bu konuda kıyasen uygulanır.” hükmünü ihtiva etmektedir. İşbu madde hükmü uyarınca, konkordato talebini alan mahkemece, geçici mühlet kararı verilirken geçici komiser veya komiserler atanır[12]. Kural olarak bir komiser görevlendirilir. Ancak gerektiğinde üç komiserin atanması da mümkündür. Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik’in (“Yönetmelik”) 4/2. maddesi uyarınca, konkordato komiseri olarak üç kişinin görevlendirilmesi halinde, komiserlerden birinin mali müşavir, birinin ise hukukçu olması gerekmektedir[13]. Geçici mühlet süresinde kesin mühletin sonuçları doğacağı ve borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisi kural olarak devam edeceği için borçlunun faaliyetlerinin geçici komiser tarafından denetlenmesiyle alacaklıların menfaati korunmak istenmiştir. İİK’nın 289/3. maddesinde; “Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması hâlinde borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu kararla birlikte mahkeme, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı takdirde geçici komiser veya komiserlerin görevine devam etmesine karar verir ve dosyayı komisere tevdi eder.” şeklinde ifade edildiği üzere, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı sürece geçici komiser kesin mühlet süresince de görevine devam edecektir. Mahkeme tarafından Yönetmelik hükümleri çerçevesinde komiser atanması gerekmektedir[14]. Bununla birlikte, mahkemenin borçlu ve alacaklıların komiser olarak atanması için bildirdikleri kişileri de göz önüne alarak komiser atayabilir[15]. İİK’nın 287/6. maddesi uyarınca mahkemenin geçici komiser atanmasına ilişkin kararlarına karşı kanun yolu kapalıdır. Ancak bu düzenleme, borçlunun ve alacaklının mahkeme tarafından atanan geçici komiser/komiserlerin göreve uygun olmadıklarına ilişkin itiraz yoluna başvurmalarına engel teşkil etmemektedir[16]. Ayrıca borçlu ve alacaklının mahkemeden yeni komiser/komiserler atanmasını istemesi de mümkün olup, bu durumda mahkemenin yeni komiser/komiserler atama yetkisi de bulunmaktadır[17]. Geçici komiserin görevi; konkordatonun başarı şansını ve ön projenin makul ve hayata geçirilebilir olup olmadığını belirlemek ve bu kapsamda borçlunun malvarlığı durumunu ve geçici mühlet süresince borçlunun malvarlığında meydana gelebilecek olası gelişmeleri tespit etmek, borçlunun geçici mühlet süresinde gerçekleştireceği faaliyetleri ve işlemleri denetlemek, işletmenin faaliyete devam edip etmeyeceğini ve edecekse bunun maliyetini belirlemek, borçlunun malvarlığının azalmasına engel olmaktır[18]. Ancak mahkeme tarafından, alacaklıların menfaati gerektirirse geçici komiser/komiserlerin görevi daha ayrıntılı bir şekilde de belirlenebilecektir[19]. Komiser, yaptığı incelemeler neticesinde üç aylık mühletin bitimini beklemeksizin konkordato şartlarının oluştuğu kanaatine varır ise kesin mühlet verilmesi için asliye ticaret mahkemesine bir dilekçe verir ve bu dilekçede borçluya kaç ay mühlet verilmesi gerektiğine yönelik görüşünü de bildirir; aksi halde ise kesin mühlet talebinin reddedilmesi gerektiği yönünde bir rapor hazırlayarak mahkemeye sunar[20].
– Geçici mühlet kararının ilanının ardından alacaklılar, bu karara karşı konkordatonun başarıya ulaşma ihtimalinin bulunmadığı, İİK’nın 286. maddesinde sayılan belgelerin eksik olduğu, belgelerin gerçeğe aykırı bilgiler içerdiğini ileri sürmek suretiyle itiraz edebilecektir[21]. Alacaklıların itirazlarının kesin mühlet kararı verilmeden önce geçici mühlet süresi içerisinde dikkate alınarak incelenecektir[22].
[1] SARISÖZEN: s. 57.; PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 30.
[2] OY/ ONUR OY: s. 36.; PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 31.
[3] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 32.
[4] SARISÖZEN: s. 57.
[5] 25.01.2019 Tarihli Konkordato Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, TOBB Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Dr. Cemal Fazıl KARAKAŞ(Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi Üyesi)/ 12.10.2019 Tarihli Ankara Barosu Konkordato Paneli, Doç. Dr. İbrahim ERMENEK (Gazi Üniversitesi)
[6] 25.01.2019 Tarihli Konkordato Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, TOBB Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Prof. Dr. Selçuk ÖZTEK(FSM Vakıf Üniversitesi)
[7] 25.01.2019 Tarihli Konkordato Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, TOBB Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Dr. Cemal Fazıl KARAKAŞ(Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi Üyesi)
[8] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 33.
[9] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 33.
[10] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 33-34.
[11] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 34.
[12] OY/ ONUR OY: s. 36.
[13] OY/ ONUR OY: s. 7.
[14] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 37.
[15] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 37.
[16] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 38.
[17] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 39.
[18] OY/ ONUR OY: s. 37.; PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 39.
[19] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 41.
[20] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 40.
[21] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 42.
[22] PEKCANITEZ/ ERDÖNMEZ: s. 43.
